آن روز، دوستم میهمان خانه ما بود. چند روزی بود که برای پیگیری مشکل دیابت‌اش به تهران آمده بود. برایش آب‌پرتقال گرفتم....

 وقتی برایش آوردم، تشکر کرد و معذرت خواست. گفتم: «طبیعیه، خودم گرفتم». گفت: «ممنون، دکتر گفته خود میوه را بخورم اما آب‌میوه برایم ضرر داره!» تعجب کردم. مگر میوه و آب‌میوه چه فرقی با هم دارند؟! این هم‌ آب‌ همان میوه است دیگر. خجالت کشیدم که تفاوت آن را از دوستم بپرسم. آن روز گذشت. این موضوع چند روزی ذهنم را مشغول کرد تا اینکه موضوع را با دکتر مسعود کیمیاگر، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی، در میان گذاشتم.

سلامت: آقای دکتر! نظر شما در مورد مصرف میوه توسط بیماران دیابتی چیست؟

ببینید؛ میوه‌ها به دلیل داشتن فیبرهای گیاهی و دارا بودن مواد مغذی و ویتامین‌های مختلف، همواره مورد توجه بوده‌اند. برخلاف تصور برخی از مردم که میوه را به دلیل طعم شیرین آن برای افراد دیابتی مضر می‌دانند، متخصصان تغذیه در برنامه‌غذایی روزانه افراد (چه افراد سالم، چه افراد مبتلا به دیابت) چند وعده میوه را در نظر می‌گیرند.

سلامت: پس منعی برای مصرف میوه برای این افراد وجود ندارد؟

در هر حال، بیماران مبتلا به دیابت با توجه به وضعیت خاص خود دچار برخی محدودیت‌ها هستند. میوه‌ها اغلب دارای مواد قندی هستند که می‌توانند در صورت مصرف بیش از حد، فرد بیمار را دچار مشکل کنند. نکته مهمی که در رژیم غذایی این افراد باید مورد توجه قرار گیرد، میزان مصرف و فواصل مصرف میوه‌هاست. ما سعی می‌کنیم وعده‌های مصرف میوه این افراد را نزدیک به هم قرار ندهیم و همواره به بیماران تذکر می‌دهیم که همه وعده میوه خود را در یک نوبت مصرف نکنند و آن را در طول روز تقسیم کنند.

سلامت: پس در این صورت، مصرف آب‌میوه هم برای این افراد ضرری ندارد!

به نکته جالبی اشاره کردید. متخصصان تغذیه معمولا مصرف آب‌میوه را به جای خود میوه نمی‌پسندند و کمتر بیماران مبتلا به دیابت را به مصرف آن توصیه می‌کنند. همواره سعی بر این است که افراد از خود میوه استفاده کنند تا به این شکل عوارض کمتری نیز به بیمار وارد شود.

سلامت: در مورد افراد سالم، چطور؟

این یک مساله کلی است و افراد (چه مبتلا به دیابت و چه سالم) بهتر است به جای مصرف آبمیوه‌ها از خود آن استفاده کنند.

سلامت: چرا؟!

اولین نکته و مهم‌ترین ویژگی این پیشنهاد آن است که با گرفتن آب‌میوه و جدا کردن قسمتی از آن به عنوان تفاله، قسمتی از مواد مغذی و مفید در آن، دور ریخته می‌شود. ساده‌ترین این مواد مفید، فیبرها هستند که استفاده از آنها در رژیم غذایی به همه افراد توصیه شده است و نقش مهمی در سلامت دستگاه گوارش دارند. درواقع مصرف آب‌میوه فرد را از دریافت گروهی از مواد مغذی موجود در میوه‌ها محروم می‌کند و این کار نمی‌تواند چندان عقلانی باشد.

سلامت: در مورد افراد مبتلا به دیابت هم به همین دلیل، مصرف خود میوه توصیه می‌شود؟

بله، اما در این بیماران، موارد دیگری هم وجود دارد که می‌تواند مورد توجه قرار گیرد و آنها را به سمت مصرف خود میوه به جای آب آن سوق دهد.

سلامت: مثلا؟

مثلا اولین نکته‌ای که در این مورد مطرح می‌شود میزان مصرف است. وقتی فردی می‌خواهد آب‌میوه مصرف کند، کوچک‌ترین واحد مصرف آن چیست؟

سلامت: لیوان.

بله، لیوان. یعنی اگر فردی تمایل به مصرف میوه داشته باشد، باید حداقل یک لیوان آب‌میوه بخورد. از طرف دیگر فکر می‌کنید هر لیوان آب‌میوه، حاصل آبگیری چند میوه باشد؟! به طور متوسط هر لیوان آب‌میوه از آبگیری 2 تا 3 عدد از همان نوع میوه به دست می‌آید. حالا با توجه به سفارش متخصصان تغذیه برای مصرف واحدهای کوچک میوه در فواصل زمانی متعدد برای بیماران دیابتی، چه اتفاقی پیش می‌آید؟ درواقع، این بیمار در یک نوبت، به اندازه 3 وعده میوه روزانه مصرف کرده و قندخون او ممکن است به سرعت بالا برود. اما فقط این موضوع نیست. باید توجه داشته باشیم که زمان آماده کردن و مصرف میوه نیز در بیماران مبتلا به دیابت مهم است.

سلامت: یعنی به چه شکل؟

فکر کنید شما یک سیب را برای مصرف انتخاب کرده‌اید. اگر زمان شست‌و‌شوی آن را محاسبه نکنیم، در هر حال یک زمان مشخص برای مصرف یک سیب صرف می‌کنید. حالا این زمان را مقایسه کنید با مدت زمانی که برای مصرف یک لیوان آب‌سیب صرف می‌کنید. می‌بینیم که مصرف یک سیب در مقایسه با نوشیدن یک لیوان آب سیب که حاصل آبگیری 2 تا 3 سیب بوده است، زمان بیشتری می‌خواهد و نکته کلیدی همین است. یعنی فرد در زمان خوردن سیب کامل، قند آن را به طور تدریجی‌تری وارد دستگاه گوارش و درنتیجه دستگاه گردش خون می‌کند؛ درحالی که این اتفاق در مورد آب سیب تنها در چند ثانیه رخ می‌دهد و بدن با بار قند فراوانی روبه‌رو می‌شود.

سلامت: این زمان در واکنش بدن افراد دیابتی خیلی مهم است؟

خیلی! فرد مبتلا به دیابت با مصرف هر لیوان آب‌میوه به طور متوسط 20 تا 25 گرم ماده قندی را وارد بدن خود می‌کند و این مقدار قند در این زمان کوتاه می‌تواند تاثیرگذار باشد و ممکن است بدن نتواند جوابگوی جذب آن باشد.

سلامت: حالا اگر این اصل کلی در مورد مصرف خود میوه به جای آب‌میوه را در نظر بگیریم، آیا می‌توان مقایسه‌ای میان آبمیوه‌های طبیعی و مصنوعی داشت؟

بله،‌ به طور کلی آب‌میوه‌های طبیعی بهتر از انواع دیگر آب‌میوه‌ها هستند و اگر قرار است فرد حتما آب‌میوه مصرف کند، آب‌میوه‌های طبیعی گزینه مناسب‌تری محسوب می‌شوند؛ زیرا این نوع آب‌میوه‌ها علاوه بر مواد قندی حاوی بسیاری از مواد مغذی دیگر نیز هستند که می‌تواند برای بدن مفید باشد. از سوی دیگر، افزودنی‌های صنعتی در آب‌میوه‌های طبیعی وجود ندارد و این، خود، نکته مهمی است و هرچه قند پایه میوه مورد نظر پایین‌تر باشد، برای مصرف‌کننده مناسب‌تر است.

سلامت: و اگر شما بخواهید از میان همه آب‌میوه‌ها یکی را انتخاب کنید، کدام را انتخاب می‌کنید؟

اگر قرار باشد حتما یک آب‌میوه انتخاب کنم و اگر آب هویج را هم جزو آب‌میوه‌ها محسوب کنیم، آب‌هویج و آب‌لیموشیرین گزینه‌های مناسب‌تری هستند.